Ο Ψευδό-Ιωάννης Νικαίας, ο μήνας Σεβάτ, ο μήνας Σαπέτ & η χονδροειδής ανακρίβεια που υφέρπει ακόμη σε ορισμένες ελληνικές πηγές περί του χρόνου γέννησης του Ιησού /Ps-John of Nicaea, the month Sapet & a grossly misleading information in Greek sources concerning Jesus' date of birth

Ψευδό-Ιωάννου αρχιεπισκόπου Νικαίας (12ος αι.),
Περί της Γεννήσεως του Χριστού
Προς Ζαχαρίαν τον Καθολικόν της Μεγάλης Αρμενίας /
Pseudo-John of Nicaea (Joannis Archiepiscopi Nicaeni),
De Nativitate Domini
Ad Zachariam Catholicum Majoris Armeniae.
(Migne PG 96:1445)

Ο Σαπέτ ή Σιπάτ που αναφέρει ο Ψ-Ιωάννης Νικαίας
είναι ο μήνας Σεβάτ (Σαβάτ, Ο') του εβραϊκού ημερολογίου που αντιστοιχεί
στο δεύτερο μέρος του Ιανουαρίου και το πρώτο μέρος του Φεβρουαρίου,
όχι στον Δεκέμβριο.
Η 9 Σαπέτ αντιστοιχεί περίπου στις 25 Ιανουαρίου.

(Στην εν λόγω χρονική περίοδο δεν υπάρχει ουσιαστική διαφορά
μεταξύ του Ιουλιανού και του Γρηγοριανού ημερολογίου.)

Βικιπαίδεια,
«Ιστορία του εορτασμού των Χριστουγέννων»,
ανακτ. 7 Σεπτ. 2012.

Από σύγγραμμα του Ιωσήπου, διασωθέν στα αρχεία της Ρώμης (από εκείνα που απήγαγεν ο Καίσαρ Τίτος εξ Ιεροσολύμων) προκύπτει ότι την 8ην του μηνός Σαπέτ, δηλ. την 25ην Δεκεμβρίου «εγένετο η Γέννησις του Σωτήρος».

* Χρήστος Γ. Παπαγεωργίου,
Δρ Φυσικός-Αστρονόμος,
Το άστρο των μάγων,
Θεσσαλονίκη 1973,
σ. 47.

Είναι γνωστό από το Οδοιπορικό της Αιθερίας, ότι ο επίσκοπος Ιεροσολύμων ετέλη την μεν εορτή της γεννήσεως στα Ιεροσόλυμα, την δε της βαπτίσεως στον Ιορδάνη. Επειδή ήτο αδύνατο την αυτή ημέρα, λόγω αποστάσεων να ευρίσκεται και στα δύο, παρεκάλεσε δι' επιστολής τον πάπα Ρώμης Ιούλιο, να ερευνήση τα αρπαγέντα υπό του Τίτου αρχεία των Ιεροσολύμων μήπως ανεύρη τι. Κατά την έρευνα ανευρέθη χρονογράφημα του Εβραίου ιστορικού Ιωσήπου στο οποίο ανεφέρετο ότι ο Χριστός εγεννήθη την 9η του Εβραϊκού μηνός Σαπέτ, η οποία αντιστοιχεί με την 25η Δεκεμβρίου. Έτσι από το 335 μ.Χ. ήρχισε νά εορτάζεται η ημέρα αυτή ως γενέθλιος του Χριστού.

* Δημήτριος Θ. Κόκκορης,
Ορθοδοξία και κακοδοξία,
τ. Γ', Αθήνα 1993,
σσ. 159-160.

Μετά τήν ἀποχώρηση τοῦ Γρηγορίου ἀπό τό θρόνο τῆς Κωνσταντινουπόλεως τό 381 φαίνεται ὅτι ἡ ἑορτή τῆς Γεννήσεως τοῦ Κυρίου ἔπαυσε νά πανηγυρίζεται στίς 25 Δεκεμβρίου, ἄν λάβουμε σοβαρά ὑπ᾿ ὄψη μιά μεταγενέστερη εἴδηση, τοῦ ἐπισκόπου Νικαίας ᾿Ιωάννη (ΙΒ΄ αἰ.), σύμφωνα μέ τήν ὁποία ἡ ἑορτή εἰσήχθη στήν Κωνσταντινούπολη ἀπό τόν βασιλέα ῾Ονώριο (395-428), ὅταν ἐπισκέφθηκε στήν Κωνσταντινούπολη τόν ἀδελφό του ᾿Αρκάδιο (395-408) καί τόν ἔπεισε νά ἑορτάζονται τά Χριστούγεννα κατά τό παράδειγμα τῆς Ρώμης. Τό γεγονός αὐτό θά πρέπει νά συνέβη τό 395 [Υποσημ. Βλ. ΙΩΑΝΝΟΥ ΝΙΚΑΙΑΣ, Περί τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ πρός Ζαχαρίαν τόν Καθολικόν τῆς μεγάλης ᾿Αρμενίας, PG 96, 1445C-1448A: “ἐλθών ῾Ονώριος ἐν τῷ Βυζαντίῳ εἰς ἔργον τι, διηγήσατο τῇ μητρί καί τῷ ἀδελφῷ, ὅτι πῶς οἱ ῾Ρωμαῖοι ἑορτάζουσι τήν Γέννησιν εἰς τήν ἡμέραν αὐτῆς, μετά ἀναγνωσμάτων τελείων, καί πολλῶν τροπαρίων καί στοιχαρίων.... ᾿Εφάνησαν δέ τά ῥήματα αὐτοῦ τοῦ ῾Ονωρίου, ἐνώπιον τῆς μητρός αὐτοῦ, καί ᾿Αρκαδίου τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ, ἀρεστά. Δεικύουσι τήν δύναμιν τοῦ ἔργου ᾿Ιωάννῃ τῷ Χρυσοστόμῳ τῷ ἁγίῳ πατριάρχῃ. Αὐτός δέ, ἐν πολλῇ ἀγχινοίᾳ καί προθυμίᾳ δεξάμενος τόν λόγον... ἐχάρη. ῎Αγουσιν ἐκ τῆς Κύπρου τόν μακάριον ᾿Επιφάνιον, ὅς ἐκ τῆς τῶν ῾Εβραίων γραφῆς, καί ᾿Ιωσήπου τοῦ χρονογράφου τῆς ἱστορίας, βεβαιώσας τόν λόγον, ὥρισε τήν γέννησιν τοῦ Σωτῆρος Δεκεμβ. κε΄». Πρβλ. H. KELLNER, Heortologie, σ. 86. BAUMSTARK, «Die zeit einführung des Weihna-chtsfestes in Konstantinopel», Oriens Christianus 11(1902), σ. 441. V. GRUMEL, «les invectives contre les Arméniens du “Catholicos Isaac”», Revue des Études Byzntines XIV (1956), σσ. 179-180. L. MIRKOVIĆ, Heortologija, σ. 87.].

* αρχιμ. Νικόλαος Χ. Ιωαννίδης,
Δρος Θ. Καθηγητού τοῦ Πανεπιστημίου Αθηνών,
«Η εορτή των Χριστουγέννων - Θεοφανείων»
ιστολόγιο Συνδέσμου Κληρικών Χίου, 6 Ιανουαρίου 2012.

*   *   *